Een nieuwe blik op het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo, Teylers Museum 15.10.2025 – 25.01.2026
550 jaar na zijn geboorte brengt Teylers Museum een eerbetoon aan een van de beroemdste kunstenaars uit de geschiedenis. Van 15 oktober 2025 tot en met 25 januari 2026 is ‘De mannen van Michelangelo’ te zien: een tentoonstelling over de fascinatie van Michelangelo Buonarroti (1475-1564) voor het mannelijk lichaam. Dat is een internationale primeur: nooit eerder werd een tentoonstelling volledig gewijd aan dit onderwerp. Ruim 20 tekeningen van Michelangelo uit de collectie van Teylers Museum worden aangevuld met unieke bruiklenen van over de hele wereld, waaronder het marmeren beeld ‘Apollo-David’. Samen schijnen zij nieuw licht op de glorieuze hoofdrol die het mannenlichaam speelt in Michelangelo’s kunst en leven.
Naakt en gespierd
Michelangelo was gefascineerd door het mannenlichaam. In bijna al zijn kunstwerken speelt het een rol, veelal naakt, gespierd en in een uitdagende en expressieve houding. Op het belangrijkste plein in Florence werd een vijf meter hoge naakte man van Michelangelo geplaatst: de marmeren David. In de Sixtijnse Kapel in Rome, in het hart van het Vaticaan, het centrum van de katholieke kerk, schilderde hij een plafond dat wemelt van de naakte mannenlichamen. De David en de Schepping van Adam: het zijn kunstwerken die zo vast verankerd zijn in ons collectieve geheugen dat we ze vaak voor vanzelfsprekend aannemen. Maar in Michelangelo’s tijd waren ze revolutionair en in de loop van de geschiedenis werden ze regelmatig als controversieel gezien.
Meerdere perspectieven
De mannen van Michelangelo bekijkt het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo van alle kanten: van de invloed van zijn voorgangers en van de klassieke oudheid tot zijn grote kennis van de anatomie en zijn gebruik van mannelijke modellen. Ook de theoretische en religieuze betekenis van het mannenlichaam voor Michelangelo komt aan bod, net als zijn vermoedelijke persoonlijke voorkeur voor mannen. Daarnaast reflecteren in de tentoonstelling hedendaagse stemmen op Michelangelo’s verbeelding van de man: van queer tot katholiek en van feminist tot fitfluencer. Zo komen tijdloze onderwerpen rondom gender, seksualiteit en schoonheidsidealen aan de orde.
Tekeningen, sculpturen en brieven
In 1790 kocht het pas geopende Teylers Museum in Rome een grote verzameling Italiaanse tekeningen aan, waaronder 22 tekeningen van Michelangelo. Ze behoren tot de mooiste tekeningen die hij heeft gemaakt en vormen het hart van de tentoonstelling. Deze collectie van wereldklasse van het oudste museum van Nederland wordt aangevuld met meer dan twintig internationale bruiklenen. Dat zijn niet alleen tekeningen, maar ook sculpturen, een brief en een fragment van een gedicht dat Michelangelo maakte. Daarnaast zullen ook een boek en enkele tekeningen en prenten van vrienden, leerlingen en navolgers te zien zijn. De bruiklenen komen van onder andere The Royal Collection in Windsor Castle, The British Museum in Londen, het Uffizi in Florence en het Louvre in Parijs. Hoogtepunten uit de kunstgeschiedenis die nog niet eerder in Nederland te zien waren, komen naar Haarlem, zoals De Droom uit The Courtauld Gallery en Studie voor de Libische Sibille uit The Metropolitan Museum of Art in New York. Tekeningen zijn kwetsbaar voor licht en worden daarom zelden tentoongesteld. Het is een once-in-a-lifetime-opportunity om deze fenomenale kunstwerken van Michelangelo – in Nederland – bij elkaar te zien.
Apollo-David
Michelangelo maakte het 150 centimeter hoge beeld rond 1530. Omdat de sculptuur onvoltooid is, waren kunsthistorici het er lang niet over eens of het de mythische god Apollo moet voorstellen of misschien de Bijbelse held David. Hoewel er inmiddels weinig twijfel is dat het Apollo is, staat hij daarom bekend als Apollo-David. Michelangelo maakte het beeld in opdracht van Baccio Valori, op dat moment gouverneur van Florence namens de Medici-paus Clemens VII. Toen Michelangelo na een machtswisseling de stad verliet, bleef het beeld onvoltooid achter. In de Apollo-David komen alle kwaliteiten van Michelangelo samen. Door zijn virtuoze beheersing van het harde marmer, zijn grondige kennis van de klassieke beeldhouwkunst en zijn grote deskundigheid op het terrein van de anatomie was Michelangelo in staat het gedraaide lichaam van de jonge god fenomenaal weer te geven terwijl hij naar achter reikt om een pijl uit de koker op zijn rug te halen.
Teylers Museum heeft het beeld ‘Apollo-David’ kunnen toevoegen aan de tentoonstelling ‘De mannen van Michelangelo’. Daarmee komt er voor het eerst een marmeren beeld van Michelangelo naar Nederland. Het Museo Nazionale del Bargello in Florence was bereid het uit te lenen voor de tentoonstelling.
De tentoonstelling is samengesteld door Michelangelo-biograaf Martin Gayford, Renaissancespecialist Klazina Botke en hoofd kunstverzamelingen Terry van Druten. Bij de tentoonstelling verschijnt een wetenschappelijke publicatie, uitgegeven door Hannibal Books, met bijdragen van specialisten, onder wie Michael Rocke, Jennifer Sliwka en Paul Joannides.
Teylers Museum Haarlem
De mannen van Michelangelo is te zien vanaf 15 oktober. Boek hier alvast je tickets, online verkrijgbaar via onderstaande link:
De mannen van Michelangelo – Het mannelijk lichaam in het leven en werk van Michelangelo
Het boek bij deze tentoonstelling werpt nieuw licht op het denken en doen van Michelangelo.
Michelangelo – The Complete Works
Paintings, Sculptures, Architecture