Nu te zien! Een indrukwekkende nieuwe, metershoge schilderkunstige installatie van Anselm Kiefer als hoogtepunt van een bijzondere tentoonstelling in het Van Gogh Museum en Stedelijk Museum Amsterdam.
De tentoonstelling omvat vijfentwintig werken van Anselm Kiefer, waaronder een indrukwekkend nieuw werk Sag mir wo die Blumen sind, schilderijen, installaties, films en werken op papier, verdeeld over beide musea.
In het Van Gogh Museum ligt de focus op de terugkerende invloed van Vincent van Gogh op het werk van Kiefer. Toen hij zeventien was, ontving Kiefer een beurs om een reis te maken. Hij koos ervoor om in de voetsporen van Van Gogh vanuit Nederland via België naar Frankrijk te reizen. Sindsdien zijn Van Gogh en zijn werk altijd een belangrijke inspiratiebron voor hem gebleven.
Anselm Kiefer (1945, Donaueschingen, Duitsland) werd vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog geboren. Hij speelde als kind tussen de puinhopen van het naoorlogse Duitsland. Eind jaren 1960 was Kiefer een van de eerste Duitse kunstenaars die in monumentale, confronterende werken de beladen geschiedenis van zijn land aankaartte, wat aanvankelijk in zijn vaderland op veel kritiek stuitte. In Nederland vond zijn werk vroeg erkenning bij verzamelaars en musea zoals het Stedelijk Museum Amsterdam. Later zou Kiefer geprezen worden voor het doorbreken van de stilte rondom het verleden van Duitsland. Zijn werk verkent thema’s als geschiedenis, mythologie, filosofie, literatuur, alchemie en het landschap.
In de tentoonstelling zijn zeven sleutelwerken van Van Gogh te zien naast nooit eerder getoonde schilderijen en dertien vroege tekeningen van Kiefer. Zo worden schilderijen van Van Goghs zoals Korenveld met kraaien (1890) getoond naast Kiefers monumentale werken met hetzelfde thema.
Emilie Gordenker, directeur van het Van Gogh Museum: “Anselm Kiefer was vanaf het begin van zijn carrière geïnspireerd voor Van Goghs werk. Soms is de inspiratie bijna letterlijk, zoals in het gebruik van zonnebloemen en de compositie van zijn landschappen. Het recente werk van Kiefer – hier voor het eerst tentoongesteld – laat zien dat Van Gogh nog altijd van invloed is op Kiefer.”
In het Stedelijk Museum ligt de nadruk op Kiefers sterke band met Nederland, en in het bijzonder met het museum zelf, dat een cruciale rol speelde in zijn loopbaan. Het Stedelijk Museum Amsterdam verwierf al in een vroeg stadium Innenraum (1981) en Märkischer Sand (1982), en organiseerde in 1986 een succesvolle solotentoonstelling van zijn werk. De huidige tentoonstelling biedt niet alleen de unieke kans om al Kiefers werken uit de collectie van het Stedelijk Museum bij elkaar te zien, maar vooral om oog in oog te staan met zijn recentere schilderijen en twee nieuwe imponerende installaties. Het titelwerk Sag mir wo die Blumen sind is een schilderkunstige installatie van meer dan 24 meter lang. De tweede installatie, Steigend, steigend, sinke nieder, is gemaakt van foto’s en lood, een materiaal dat in veel van Kiefers werk terugkomt en verwijst naar het zware gewicht van de menselijke geschiedenis. Daarnaast bevat de tentoonstelling films van en over Anselm Kiefer, waaronder de weinig bekende film Noch ist Polen nicht los… (1989), die hij vlak voor de val van het IJzeren Gordijn in Warschau opnam.
SAG MIR WO DIE BLUMEN SIND
De titel van de tentoonstelling, Sag mir wo die Blumen sind, is ontleend aan het anti-oorlogslied Where Have All the Flowers Gone van de Amerikaanse folkzanger en activist Pete Seeger uit 1955. De song werd vooral bekend door een vertolking van Marlene Dietrich in 1962. Het immense nieuwe werk dat Kiefer maakte met de titel Sag mir wo die Blumen sind bestaat uit verf en klei, gecombineerd met uniformen, gedroogde rozenblaadjes en goud. Hiermee symboliseert hij de cyclus van leven en dood, waarbij de menselijke conditie en het lot van de mensheid centraal staan. De bloemen in de titel verwijzen eveneens naar de Zonnebloemen (1889) van Van Gogh en naar de recente landschappen van Kiefer die in deze tentoonstelling voor het eerst te zien zullen zijn.
Lezing in het Auditorium van het Van Gogh Museum op 13 april, 14.30 tot 15.30: ticket boeken
Het werk van Kiefer zit vol raadselachtige betekenissen en diepere lagen. Toch zijn er steeds terugkerende thema’s in te vinden; het cyclische van de natuur, de verwoesting van oorlog, de vergankelijkheid van het menselijk bestaan en de kans op vernieuwing. Tijdens deze talk bespreken de conservatoren van de tentoonstelling het werk van Kiefer en vertellen welke kunstwerken zij bijzonder inspirerend vinden. Filosoof Ype de Boer begeleidt het gesprek en zal verschillende filosofische thema’s in Kiefers werk toelichten.
Na de lezing kun je de tentoonstelling bezoeken, eerst in het Van Gogh Museum en vervolgens in het Stedelijk Museum. Het Stedelijk Museum is tot 19 uur open.
Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind van 7 maart tot en met 9 juni 2025
Van Gogh Museum, Museumplein 6, 1071 DJ Amsterdam
Stedelijk Museum Amsterdam, Museumplein 10, 1071 DJ Amsterdam
In samenwerking met het Van Gogh Museum wordt de tentoonstelling Kiefer/Van Gogh van 28 juni tot en met 26 oktober 2025 gepresenteerd in de Royal Academy of Arts in Londen.
